လိမ်လည်တာတွေက ပိုပြီး ရှုပ်လာတာနဲ့အမျှ အလိမ်ခံရဖို့ ပိုလွယ်လာပါတယ်။ ကိုယ့် NFTတွေကို ဘယ်လို အလိမ်မခံရအောင် ထားမလဲ ကြည့်လိုက်ရအောင်။
ဂူးဂဲမှာ NFT လှည့်စားမှုတွေကို ရှာကြည့်မယ်ဆိုရင် တချို့ကိစ္စတွေမှာ တကယ်ကို ရှုပ်ထွေးပွေလီ ခက်ခဲမှုတွေကို မြင်ရမှာပါ။
ပြီးခဲ့တဲ့ တစ်နှစ်လုံး ဒေါ်လာသန်းပေါင်းများစွာ တန်ကြေးရှိတဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး စျေးကွက်မှာ NFTက နေရာယူခဲ့ပါတယ်။ ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးစုဆောင်းသူတွေ အများဆုံး စုဆောင်းကြတဲ့ ကူးလ်ကက်စ် (Cool Cats) နဲ့ ဘိုးအေ့ပ်ယချ်ကလပ် (Bored Ape Yacht Club) စုဆောင်းမှုတွေထဲက ရှားပါးတဲ့ အရာတွေက ဒေါ်လာ 30,000 နဲ့ အထက် စျေးပေါက်ခဲ့ပါတယ်။
ဒီ ဓာတ်ပုံ(JPEG) တွေက ဘာကြောင့် သောင်းချီ၊ သိန်းချီတန်နေရတယ်ဆိုတာအတွက် NFT တီထွင်သူတွေမှာ အဖြေဟာ တစ်ခုတည်းရှိပါတယ်။ စွယ်စုံသုံးလို့ရလို့ပါပဲ။ ဒစ်ဂျစ်တယ် ငွေကြေးတွေ ထုတ်လုပ်သလိုပါပဲ NFTတွေက ဘလော့ချိန်းမှာ ပိုင်ဆိုင်မှု အထောက်အထား ဖျောက်ဖျက်လို့မရတာ ကြောင့်ပါ။ ဒီ, ဒစ်ဂျစ်တယ်တိုကင်တွေက သီးသန့်အွန်လိုင်းကလပ်တွေ၊ ဂိမ်း၊ ဒစ်စကော့ စကားပြောခန်းတွေမှာ အဖွဲ့ဝင်လက်မှတ် အနေနဲ့လည်း အသုံးပြုနိုင်ပါသေးတယ်။
ဒါတွေက သီအိုရီအရပြောတာပါ။ တကယ်လက်တွေ့မှာတော့ NFTတွေက အခုချိန်ထိ အသစ်အဆန်းဖြစ်နေပြီး ရှုပ်ထွေးနေတုန်းပါပဲ။ ဘလော့ချိန်း စိတ်ဝင်စားတဲ့သူတွေက NFTတွေကို ဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးအဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်တဲ့ အခြေအနေတစ်ခုအဖြစ် မြင်ကြပေမယ့် NFTတွေက ငွေကို လွှဲရတာမျိုးတွေ ရှိတာကြောင့် လူလိမ်တွေအတွက် ရွှေတွင်းကြီး ဖြစ်နေတုန်းပါပဲ။
ဆက်လက်ပြီးတော့ အဖြစ်များတဲ့ NFTလိမ်လည်မှုတွေက ဘာလဲ ၊ အဲ့ဒီ လိမ်လည်မှုတွေကို ဘယ်လိုရှောင်ရှားကြမလဲ၊ ဘာကြောင့် ဒီ လိမ်လည်မှုတွေ ခဏခဏ ဖြစ်ပေါ်နေရသလဲဆိုတာ လေ့လာကြည့်ရလိုက်ရအောင်။
အဖြစ်များတဲ့ NFTလိမ်လည်မှုများ (ဒီလိုလိမ်လည်မှုတွေကို ဘယ်လိုရှောင်ရှား ကြမလဲ)
လင့်ခ်ဖြင့် လိမ်လည်ခြင်း (Phishing Scam)နဲ့ သံသယဖြစ်စရာ ပေါ့ပ်အပ် (Pop-up) များ
ပထမဆုံးအနေနဲ့ NFTကို ဝယ်မယ်ဆိုရင် အီသာရီရမ် ဘလော့ချိန်းမှာ ငွေ အလွှဲအပြောင်းလုပ်နိုင်တဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ် ပိုက်ဆံအိတ်ကို မှတ်ပုံတင်ဖို့လိုပါတယ်။ NFT စုဆောင်းသူတွေကြားမှာ မတ်တာမက်စ် (MetaMask)ကတော့ ရေပန်းအစားဆုံး အီသာရီရမ် ပိုက်ဆံအိတ်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း လင့်ခ်ဖြင့် လိမ်လည်ခြင်းလို့ခေါ်တဲ့ အသုံးပြုသူတွေရဲ့ ကိုယ်ပိုင် လျို့ဝှက်နံပါတ်တွေ (သို့) စာလုံးရေ (12) လုံး ပါဝင်တဲ့ လုံခြုံရေးကုတ်တွေကို မေးလ်ကတဆင့်မေးမြန်းတဲ့ လိမ်လည်မှုတွေကို သုံးပီးတော့ မတ်တာမက်စ် အသုံးပြုသူတွေကို ပစ်မှတ်ထားလာပါတယ်။ ဒစ်စကော့၊ တယ်လီဂရမ် နဲ့ တခြား နာမည်ကြီးဝက်ဆိုဒ်တွေ ဥပမာ မတ်တာမက်စ်တို့ကနေတဆင့် အတုအယောင်တွေ လုပ်နိုင်ပါသေးတယ်။
တကယ်လို့ အပေါ်မှာပြောခဲ့တဲ့ လိမ်လည်မှုတွေကတဆင့် ကိုယ့်ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အချက်အလက်တွေ ရသွားပြီဆိုရင်တော့ ကိုယ့်ရဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ်ပိုက်ဆံအိတ်ထဲက ငွေကြေးတွေအားလုံး လူလိမ်တွေ လက်ထဲ ရောက်သွားမှာပါ။
ဒီလိမ်လည်မှုတွေကို ဘယ်လိုရှောင်ကြမလဲ
ယေဘုယျအားဖြင့် ကိုယ်ရဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ်ပိုက်ဆံအိတ်ကို အချက်အလက် သီးသန့်အရန်ထားတဲ့အခါ၊ ပြန်လည်ရယူတဲ့အခါမှသာ စာလုံးရေ (12) လုံး ပါဝင်တဲ့ လုံခြုံရေးကုတ်တွေ လိုအပ်တာပါ။ ကိုယ့်ရဲ့အချက်အလက်တွေကို မတ်တာမက်စ်လိုတွေမှာ ဘယ်တော့မှ မထည့်သွင်းသင့်ပါဘူး။ ငွေကြေးအလွှဲအပြောင်းတွေအတွက် ဘယ်တော့မှ လင့်ခ်တွေ အီးမေးတွေကနေ တဆင့် ကိုယ့်ရဲ့အချက်အလက်တွေကို ရိုက်မထည့်ပါနဲ့။ စိတ်ချရတဲ့ ဝက်ဒ်ဆိုက်တွေကိုသာ အသုံးပြုပါ။ လုံခြုံရေးကုတ်ကိုလည်း စာရွက်ပေါ်မှာ ချရေးထားပါ။ ဘယ်သူ့ကိုမှလည်း မပေးမိပါစေနဲ့။ ကိုယ့်ရဲ့ ဖုန်းထဲမှာတောင် ဓာတ်ပုံရိုက်သိမ်းမထားသင့်ပါဘူး။
အတုအယောင်လိမ်လည်မှုများ
NFTရောင်းချမှုတွေကို အွန်လိုင်းမှာပြုလုပ်ကြတာကြောင့် ကက်ဖစ်ရှင်း(catfishing)လို့ခေါ်တဲ့ အတုအယောင် လိမ်လည်မှုတွေ ခံရနိုင်ပါတယ်။ နာမည်ကျော် NFTအသိုင်းအဝိုင်းကတော့ ကြေငြာဖို့အတွက် လူထုအပေါ်လွှမ်းမိုးနိုင်တဲ့သူတွေ အနုပညာရှင်တွေကို ဌားရမ်းကြတာတွေကြောင့်ပဲ အတု အစစ် ခွဲရခက်လာပါတော့တယ်။
ဒီလိမ်လည်မှုတွေကို ဘယ်လိုရှောင်ကြမလဲ
သူတို့ကိုယ် သူတို့ တည်ထောင်သူပါ၊ အနုပညာရှင်ပါ၊ နာမည်ကျော်ပါဆိုပြီး ကိုယ့်ဆီကို စာလာပို့ရင် လုံးဝပြန်မပြောမိပါစေနဲ့။ ဒီလို စီ-အဆင့်ရှိတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေက ကိုယ်က စပြီး စာပို့တာဖြစ်ဖြစ် ဒစ်စကော့တို့ တွစ်တာတို့မှာ ကိုယ်နဲ့ သဘောတူညီမှုမလုပ်ထားပဲ ဘယ်တော့မှ သူတို့ဘက်က စာစပို့မှာမဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကို NFTအသိုင်းအဝိုင်းက လူတွေ တော်တော်များများ သိကြပါတယ်။ ငယ်ငယ်တုန်းက အိမ်ကို ဖုန်းဆက်တဲ့ အရောင်းသမားတွေကို ကိုယ်ရဲ့ အချက်အလက်တွေကို မပြောဖို့ မိဘတွေက မှာသလိုပါပဲ ဒီ NFTအသိုင်းအဝိုင်းမှာလည်း မှာချင်ပါတယ်။ တကယ်လို့ တစ်ယောက်ယောက်က ကိုယ့်ကို စာစပို့လာပြီဆိုရင် အဲ့ဒီ လင့်ကိုမနှိပ်ပါနဲ့ လျိုဝှက်ချက်တွေကိုလည်း ပြောမပြမိ ပါစေနဲ့။
ကြိုတင်ကြံစည် စျေးကစားမှုများ
ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးနဲ့ NFTလောကမှာ ဆွဲတင်ခြင်းနဲ့ ဆွဲချခြင်း(Pump-and-dump)လို ခေါ်တဲ့ စျေးကွက်ဖျက် စျေးကစားတာတွေကို ခန့်မှန်းနိုင်ပါတယ်။ Pump-and-dump ဆိုတာကတော့ လူတစ်စုက NFT (သို့) ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေး အမြောက်အမြားကို ဝယ်ယူပြီး တမင်သက်သက် စျေးတက်အောင် ဖန်တီးခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့လုပ်ရပ်တွေ အောင်မြင်ပြီဆိုတာနဲ့ ကြိုတင် ကြံစည် ထားတဲ့သူတွေက စျေးတက်နေတဲ့အချိန်မှာ ငွေတွေထုတ်ကြပါတယ်။ အဲလို မလုပ်တဲ့သူတွေကတော့ တန်ဖိုးမရှိတော့တဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေသာ ကျန်နေခဲ့ပါ တော့တယ်။
အဲလိုပါပဲ ပြောရရင် လိမ်လည်တာမျိုး မဟုတ်တဲ့ NFTပရောဂျက်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ငွေစက္ကူဆိုတာကို ကြားဖူးကြမှာပါ။ ဒါပေမဲ့ အဝယ်ကြမ်းတဲ့ သူတွေကြောင့်လည်း အကန့်အသတ်နဲ့ ငွေပေါ်လွယ်တာမျိုး ရှိနေတာပါ။
တကယ်လို့ ကိုယ့်မှာ ထိပ်တန်းစုဆောင်းသူ 20က ထိန်းချုပ်ထားတာမျိုး မရှိတဲ့ NFT 5,000 လောက်ရှိပြီး ရောင်းဖို့ တခြား ဖိအားမရှိဘူးဆိုရင် အဲဒီ စုဆောင်းမှုကို ဝယ်ချင်တဲ့သူက ကြမ်းခင်းဈေး အများကြီးပေးမှပဲ ရပါလိမ့်မယ်လို့ NFT 400,000 ပိုင်ဆိုင်တဲ့ ဝေးလ်ရှာ့ခ် (Whale Shark) လို့ သိကြတဲ့ နာမည်လွှဲနဲ့ NFTစုဆောင်းသူက ပြောပါတယ်။ တကယ်လို့ ကိုယ်က NFTကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံဖို့ ဝယ်မယ်ဆိုရင် ပရောဂျက်က ဝယ်သူများရင် ပိုကောင်းပြီး ငွေဖော်ရ ပိုလွယ်စေမှာပါ။
ဒီလိမ်လည်မှုတွေကို ဘယ်လိုရှောင်ကြမလဲ
ကိုယ်စိတ်ဝင်စားတဲ့ ဘယ်ပရောဂျက်ကိုမဆို ရာဇဝင်နဲ့ ငွေကြေးဆိုင်ရာမှတ်တမ်းတွေကို စစ်ဆေးပါ။ ဒါဟာ ဘလော့ချိန်းတွေရဲ့ ပွင့်လင်းမြင်သာတဲ့ အသုံးတည့်မှုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အိုးပမ်းဆီး(OpenSea) (သို့) NFTစျေးကွက်မှာ ငွေကြေးလွှဲပြောင်းမှုအရေအတွက်တွေ ဝယ်ယူသူတွေအတွက် NFTစုဆောင်းမှုတွေကို ကြည့်ရှုနိုင်ပါတယ်။ အီသာစကန်(EtherScan) နဲ့ဆိုရင်တော့ အီသာရီယမ်ဘလော့ချိန်းမှာ လုပ်ဆောင်နေတဲ့ ငွေလွှဲပြောင်းမှု အဝင်အထွက်တွေကိုပါ ကြည့်ရှုနိုင်ပါတယ်။
တွစ်တာမှာ ကိုယ်စိတ်ဝင်စားတဲ့ ပရောဂျက်ကို ဖောလိုးလုပ်ထားပြီး ဒစ်စကော့ချန်နယ် ကိုလည်း ဝင်ထားပါ။ ရေရှည်ခိုင်မာတဲ့ အဝန်းအဝိုင်းရှိမှု (သို့) အနုပညာလက်ရာ တန်ဖိုးရှိမှုတွေက ပရောဂျက်တစ်ခုအတွက် ငွေပေါ်လွယ်နိုင်တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲလိုဆိုရင်တော့ စိတ်ဝင်စားတဲ့ ရင်းနှီးမြုပ်နှံသူတွေ စုဆောင်းသူတွေအမြောက်အမြားအပြင် လူတွေအချင်းချင်းပြောဆို ဆွေးနွေး သတင်းအချက်အလက်တွေမျှဝေတဲ့ တက်ကြွတဲ့ အသိုင်းအဝိုင်း ရှိလာနိုင်ပါတယ်။
စျေးပြိုင်ပေးပြီး လိမ်လည်ခြင်း
ဒီလို လိမ်လည်မှုတွေကတော့ NFTကို ဝယ်ယူပြီးတော့ အမြင့်ဆုံးစျေးပေးတဲ့သူကို ပြန်လည်ရောင်းချချင်တဲ့အခါတွေမှာ အဖြစ်များပါတယ်။ ကိုယ်ရဲ့ NFTကို ရောင်းချဖို့ စာရင်းသွင်းလိုက်တာနဲ့ စျေးပြိုင်ပေးသူတွေက ကိုယ့်ကို မပြောပဲ ငွေကြေးစျေးကွက်ကို ပြောင်းလဲလိုက်နိုင်ပါတယ်။ ဒီလို ပြောင်းလဲလိုက်တာကြောင့် ကိုယ့်အနှစ်သက်ဆုံး NFTအတွက် မှန်းခြေ ဒေါ်လာ တစ်သောင်းခွဲ နှစ်သောင်းဝန်းကျင် တန်တဲ့ 5 အီသာရီရမ် ရ ရမယ့်အစား 5ဒေါ်လာသာ ရနိုင်ပါတော့တယ်။
ဒီလိမ်လည်မှုတွေကို ဘယ်လိုရှောင်ကြမလဲ
အသုံးပြုမယ့် ငွေကြေးကို သေချာစစ်ဆေးပါ။ ကိုယ်လိုချင်တဲ့ စျေးထက်နည်းနေရင် ဘယ်တော့မှ လက်မခံပါနဲ့။
ပုံမှားရိုက်ခြင်း
NFTလို အနုပညာလက်ရာတစ်ခုကို ထုတ်လုပ်ခြင်းက မူပိုင်ခွင့်ပိုင်ဆိုင်ခြင်းနဲ့ မတူညီကြောင်း သိရပါမယ်။ စတင် အသုံးပြုသူတွေအတွက် သင့်တော်တဲ့ အိုးပမ်းဆီး ဆော့ဖ်ဝဲမှာ ဒီ NFTကို မူပိုင်ခွင့်ရရှိသည်ဖြစ်စေ မရှိသည်ဖြစ်စေ လူတိုင်းက ဓါတ်ပုံ၊ ပန်းချီတွေကို NFTအဖြစ်ပြောင်းလဲနိုင်ပါတယ်။ လူလိမ်တွေဟာ ဖန်တီးသူတွေရဲ့ လက်ရာတွေကို အလွယ်တကူ ကူးယူပြီး အိုးပမ်းဆီး အကောင့်အတုဖွင့်ကာ လေလံပွဲမှာ စာရင်းပေးသွင်းလိုက်နိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုဆိုရင်တော့ ကိုယ့်ရဲ့ NFTက လုံးဝကို တန်ဖိုးမရှိဖြစ်သွားပြီး ဒီလူလိမ်တွေအကြောင်း သိသွားကြတာနဲ့ ကိုယ့်ရဲ့ပိုက်ဆံလည်း ပြန်မရနိုင်တော့ပါဘူး။
ဒီလိမ်လည်မှုတွေကို ဘယ်လိုရှောင်ကြမလဲ
ဘယ်စျေးကွက်ကနေပဲဖြစ်ဖြစ် NFTမဝယ်ယူခင်မှာ ကိုယ်ဝယ်ယူမယ့် အနုပညာ လက်ရာက စိတ်ချရတဲ့ဆီက ဟုတ်မဟုတ် သေချာစစ်ဆေးဖို့လိုပါတယ်။ အိုးပမ်းဆီး (သို့) NFTစျေးကွက်က ဖန်တီးသူရဲ့ ပရိုဖိုင်ဓာတ်ပုံဘေးမှာ အပြာရောင် အမှန်ခြစ်လေးကို ရှာကြည့်ပါ။ တကယ်လို့ မရှိဘူးဆိုရင်တော့ တွစ်တာ (သို့) သူတို့ရဲ့ဝက်ဒ်ဆိုက်နဲ့ တခြားလူမှုကွန်ရက်တွေကနေတဆင့် ရှာဖွေကြည့်ပါ။ ကိုယ်ဝယ်ချင်တဲ့ အနုပညာလက်ရာက တကယ်ပဲ ဖန်တီးသူ ပိုင်ရှင်ဟုတ်ရဲ့လား၊ ပရိုဖိုင် မှန်ကန်လားလို့ တိုက်ရိုက်မေးမြန်းပါ။ ထပ်ပြီးတော့လည်း ဒီ ဖန်တီးသူ (သို့) NFTပရောဂျက်မှာ ဒစ်စကော့ချန်နယ်ရှိ မရှိ ရှာဖွေပါ။ အခြားလူတွေကိုလည်း မေးမြန်းပါ။
ပုံမှားရိုက်ပြီး အပြာရောင် အမှန်ခြစ်ထားတာတွေကိုလည်း သတိထားပါ။ မှန်ကန်တဲ့ အတည်ပြုထားပြီးသား အကောင့်တွေမှာ အပြာရောင် အမှန်ခြစ်တွေက ပရိုဖိုင်ဓာတ်ပုံရဲ့ အတွင်းဘက်ထဲမှာ မဟုတ်ပဲ ဘေးအနားဘောင်ပေါ်မှာ ရှိတာပါ။ ကျူရီးယပ် အက်ဒီ ကုန်သွယ်ကလပ် (Curious Addys' Trading Club)က ပြုလုပ်ပေးထားတဲ့ NFT scam quiz (NFTဆိုင်ရာ လိမ်လည်မှု များအတွက် ဉာဏ်စမ်း)က ဥပမာကို ကြည့်ပါ။ ဒုတိယမြောက်ဥပမာကသာ မှန်ကန်တာပါ။
ယုံကြည်စိတ်ချရမှုမရှိတဲ့ ဆိုက်တွေ
ဒီဆိုက်တွေကတော့ လိမ်လည်တာမျိုးမဟုတ်ပဲ ကျင့်ဝတ်ရှိတဲ့ မှောင်ခို ဂရေးနေရာ(gray area) ဖြစ်ပါတယ်။ ဝယ်ယူပြီးတာနဲ့ NFTတွေပျောက်ဆုံးသွားနိုင်ပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဘလော့ချိန်း (NFT)မှာ ရှိတဲ့ သဘောတူစာချုပ်ဟာ တကယ့် အနုပညာလက်ရာတွေနဲ့ မတူလို့ပါပဲ။ ဥပမာအနေနဲ့ ကိုယ်က မူရင်းသီချင်းရဲ့ mp3ဖိုင်ကို အိုးပမ်းဆီးလို ပလက်ဖောင်းမှာ တင်လိုက်ပြီဆိုပါစို့။ စုဆောင်းသူတွေက ဝယ်ယူတော့မယ်ဆိုရင် စျေးပြိုင်ပေးပြီး အီသာနဲ့ ပေးချေပါလိမ့်မယ်။ ဒီလိုပေးချေလိုက်တာကို စမတ်စာချုပ်လို့ လူသိများကြတဲ့ ပိုင်ဆိုင်ခွင့်အနေနဲ့ မှတ်တမ်း ဖန်တီးလိုက်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီစမတ်စာချုပ်ဆိုတာက ဘလော့ချိန်းမှာ ထုတ်လုပ်တဲ့အရာပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ ကိုယ်တင်လိုက်တဲ့ဖိုင် (အကြောင်းအရာနဲ့ အချက်အလက်လို့ သိကြတဲ့)နဲ့က သပ်သပ်စီ ဖြစ်ပါတယ်။ စိတ်ကူးသက်သက်လို့ ထင်နိုင်ပေမဲ့ NFTတွေက အရာဝတ္ထုတစ်ခုရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုကိုပဲ ပြပြီး၊ အဲဒီ အရာဝတ္ထုက ဘာမဆို ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတာကိုတော့ မှတ်ထားပါ။
အဲဒါကြောင့် အနုပညာလက်ရာ၊ ဗဟိုထိန်းချုပ်ပလက်ဖောင်းပေါ်က စမတ်စာချုပ်နဲ့အတူ ပါလာတဲ့ ပိုင်ဆိုင်ကြောင်းစာချုပ် (သို့) တခြား ဒီဂျစ်တယ်ပစ္စည်းတစ်ခုခုကို စုထားမယ်ဆိုရင် ယုံကြည်ရတာ သေချာပါစေ။ ဓာတ်ပုံတစ်ခုကို ညွှန်ထားတဲ့ လင့်ခ်နဲ့ ချိတ်ထားတဲ့ NFTကိုတော့ မဝယ်မိပါစေနဲ့။ အဲဒီလို လင့်ချိတ်ထားတဲ့ အနုပညာလက်ရာတွေကို ကိုယ့်ရဲ့ ခွင့်ပြုချက်မပါဘဲ အချိန်မရွေး ပြောင်းလိုက်လို့ ရတာကြောင့် ကိုယ့်ရဲ့ လက်ထဲမှာ ဘာတန်ကြေးမှ မရှိတဲ့ တိုကင်ပဲ ကျန်နေတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
အခြေခံအချက်
NFTဝယ်ယူတော့မယ်ဆိုရင် ဒစ်ဂျစ်တယ်ပိုင်ဆိုင်မှုဖြစ်တဲ့ JPEG ဖြစ်ဖြစ်၊ mp3 ဖြစ်ဖြစ်၊ PDF ဖြစ်ဖြစ် ပိုင်ဆိုင်ကြောင်း သေချာဖို့လိုပါတယ်။
NFTလိမ်လည်မှုတွေကို ရှောင်ဖို့ အကောင်းဆုံးနည်း
အသစ်အသစ်သော လိမ်လည်မှုတွေကတော့ NFTအခင်းအကျင်းမှာ အမြဲရှိနေတာပါပဲ။ အဲဒါကြောင့်လည်း တစ်ယောက်တည်း မလုပ်သင့်တာပါ။ ရှိပြီးသားနဲ့ လိမ်နည်းအသစ်တွေကို ရှောင်ဖို့ အကောင်းဆုံးနည်းကတော့ သတင်းတွေနဲ့ အဆက်မပြတ်ရှိနေဖို့နဲ့ အဲဒီမှာ NFTအကြောင်း စိတ်ဝင်စားသူတွေကို ရှာဖို့က အရေးကြီးလာပါတယ်။
ဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးပလက်ဖောင်း ဆာ့ဂျ်(Surge)ကို တွဲဖက်တည်ထောင်သူ ဖြစ်တဲ့ ဒီနိုက်စ် ရှဖာ (Denise Schaefer)ကတော့ ကိုယ့်ရဲ့ NFTခရီးလမ်းကို ကိုယ်တိုင်သင်ယူလေ့လာခြင်းနဲ့ပဲ စတင်နိုင်ပါတယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ နောက်ဆုံးမှာတော့ စိတ်တွေရှုပ်ထွေးလာပါလိမ့်မယ်။ အဲလိုဆိုရင်တော့ ကိုယ်နဲ့သိတဲ့ အတွေ့အကြုံရှိတဲ့ စုဆောင်းသူတွေ၊ သက်ဆိုင်ရာ ဖန်တီးသူတွေကို အားထားဖို့ လိုအပ်လာပါလိမ့်မယ်။
ကျွန်တော်ကိုယ်တိုင် စတင်လေ့လာစဥ်တုန်းက အရမ်းကို လမ်းပျောက်ခဲ့ရတဲ့ ကျွန်တော် အခက်တွေ့ရတဲ့ အချက်လေး နှစ်ခုကို ကူညီချင်ပါတယ်လို့ ရှဖာက ပြောပါတယ်။
ပထမအချက်က နားလည်လွယ်တဲ့ မှတ်သားရလွယ်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေ များများ မရှိဘူးလို့ ခံစားရတာပါပဲ။ နောက်တစ်ချက်ကတော့ ဖိုဝါဒီကြီးစိုးတယ်လို့ ခံစားရစေတာပါပဲ။
ကိုယ်က တကယ်လို့ NFTခရီးလမ်းမှာ ခုမှ အသစ်ဖြစ်မယ်၊ ဘယ်ကနေစရမှန်း မသိ ဖြစ်နေမယ်ဆိုရင် NFTကို စုဆောင်းချင်၊ စတင်ချင်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ လိင်ခံယူချက်မရှိတဲ့ လူတွေအနေနဲ့ အခမဲ့ ဒစ်စကော့ချန်နယ်ရှိတဲ့ ဆာ့ဂျ်၊ ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးအသိုင်းအဝိုင်းမှာ ခုမှစတင်မယ့်သူတွေအတွက် ကျူရီးယပ် အက်ဒီ ကုန်သွယ်ကလပ် (Curious Addys' Trading Club) တို့ကနေ လေ့လာသင့်ပါတယ်။
ရှဖာက ကွိုင်းဒက်ကို “ဒီလိုအရှိန်အဟုန်မျိုးနဲ့တိုးတက်နေတာကို မြင်ရတာ အံအားသင့်ဖို့ကောင်းပါတယ်။ အခုဆိုရင် ကျွန်တော်တို့မှာ သတင်းစာလည်းရှိပြီ၊ အမျိုးသမီးတွေအတွက် လုံခြုံတဲ့ ဒစ်စကော့ကိုလည်း ဖန်တီးထားပြီးပြီ” လို့ ပြောပါတယ်။
ဆာ့ဂျ် ဒစ်စကော့ချန်နယ်မှာဆိုရင် ဗဟိုအထိန်းအချုပ်မဲ့ အဖွဲ့အစည်းကို ထူထောင်ထားတဲ့ တစ်ယောက်ယောက်ဆီက အကြံမတောင်းခင်မှာ မတ်တာမက်စ် ပိုက်ဆံအိတ် မလုပ်ဖူးသေးတဲ့ လူတစ်ယောက်နဲ့ တွေ့ကောင်းတွေ့နိုင်ပါတယ်လို့ ရှဖာက ပြောပါတယ်။
“လူတွေအများကြီးက ဒီခရီးမှာ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး ကူညီနေကြတာ အရမ်းကို ကောင်းပါတယ်” လို့ လည်း ရှဖာက ပြောပါတယ်။
NFT လိမ်လည်မှုတွေက ဘာလို့အဖြuစ်များနေတာလဲ
“အခုလောလောဆယ်မှာ NFTတွေက ICOလို့ခေါ်တဲ့ ကနဦးလက်ဆောင်ပေးတဲ့ အဆင့်ပဲရှိသေးလို့ပါ။ ဘယ်သူမဆို အနုပညာရှင်တွေငှားပြီး NFTတွေဖန်တီးလို့ ရပြီးတော့ ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးလောကက နာမည်ကျော်တွေနဲ့ အများကြီးကြေငြာလို့ ရပါတယ်။”လို့ လိုက်နုတ်သတင်းဌာန (Light Node Media) မှ တွဲဖက်တည်ထောင်သူ၊ CEO နယ်ဆန် မာချန် ဂျူနီယာ (Nelson Merchan Jr.) က ပြောပါတယ်။
ဒီလိုကြေငြာတွေက NFTလောကမှာ ဘယ်သူက ယုံကြည်စိတ်ချရတယ် ဘယ်သူက လူလိမ်ဆိုတာ သိနိုင်ဖို့ ခက်ခဲစေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် လတ်တလောမှာ NFTစုဆောင်းသူ အများစုနဲ့ ဖန်တီးသူတွေက တွစ်တာမှာ နာမည်ကြီး ကာတွန်းပုံ NFTပရိုဖိုင်ပုံတွေ (PFPs) အမည်ရင်းမဖော်ပြတဲ့ နာမည်တွေကို အသုံးပြုလာကြလို့ပါ။
“ဒီလိုအခက်အခဲစိန်ခေါ်မှုတွေကို ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးလောကက အသစ်ရောက်လာသူတွေသာ ကြုံတွေ့ရတာ မဟုတ်ပါဘူး” လို့ 2017ကတည်းက ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလာခဲ့တဲ့ မာချန်(Merchan) က ပြောပါတယ်။ မာချန်က သူပိုင်ဆိုင်တဲ့ နာမည်ကြီး ပက်ဂီပင်ဂွင်း (Pudgy Penguins) စုဆောင်းမှုက NFTတွေ 2021ဇူလိုင်မှာ စျေးကျသွားကတည်းက ဒီNFTတွေကို ပိုင်ဆိုင်ခဲ့တာပါ။ ကတိပေးထားတဲ့အတိုင်း ဖန်သားပြင်ပေါ်က ကစားနည်းတွေမှာ အောင်မြင်အောင် မဖန်တီး နိုင်ခဲ့တဲ့အတွက် ဒေါသထွက်နေတဲ့ စုဆောင်းသူတွေရဲ့ မေးခွန်းထုတ်မှုတွေကို ပက်ဂီပင်ဂွင်း တည်ထောင်သူတွေ ခံနေရပါတယ်။
“ဒီNFTတွေကို ဖန်တီးပြီး အခွင့်သာရင် ဒေါ်လာ 50,000 နဲ့ 60,000 ကြား ( တစ်ခါတစ်ရံ ဒီထက် နည်းနိုင်) အသုံးပြုပြီးတော့ NFTရောင်းချမှုတွေမှာ ဒေါ်လာ သန်းပေါင်းများစွာ ရှာနိုင်ပါတယ်။” လို့ မာချန်က ပြောပါတယ်။ NFTဖန်တီးသူ (သို့) တည်ထောင်သူတွေက ဒေါ်လာ 1 သန်း စျေးပေါက်အောင် လုပ်ပေးမယ်လို့ ကတိပေးလိုက်တာနဲ့ လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်မှု၊ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ စုဆောင်းသူတွေက သူတို့ ဦးဆောင်ရာလိုက်မယ်လို့ မျှော်လင့်ထား ကြလို့ပါပဲ ။
“သူတို့ဘာသာသူတို့တော့ ရက်ရက်ရောရောပေးကြတာပဲဗျ။ ဒါပေမဲ့ နောက်တော့လည်း NFTတွေရဲ့ တန်ဖိုးက သုညလောက်ကျသွားတာပဲ။ အရောင်းအဝယ်မရှိတော့ဘူး။ ဘာကစားနည်းမှလည်း မရှိတော့ဘူး။ ယုတ်စွအဆုံး စကားထဲ ထည့်ပြောမယ့်သူတောင် မရှိတော့ပါဘူး။ သူတို့မှာ ရန်ပုံငွေတော်တော်များများတော့ ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီပရောဂျက် က ကျရှုံးတာဆိုတော့ စိတ်ပူစရာပါပဲ။ ”လို့ မာချန်က ပြောပါတယ်။
“ဒါပေမဲ့ ဒီလိုပရောဂျက်တွေကရော လိမ်လည်မှုတွေလို့ ခေါ်မလားဆိုတာကတော့ အချိန်က စကားပြောသွားပါလိမ့်မယ်။” လို့လည်း မာချန်က ပြောပါသေးတယ်။
လူတိုင်းဒီစျေးကွက်မှာ ပါဝင်ချင်လာနိုင်တဲ့အချိန်မှာ ကျွန်တော်ထင်တာတော့ ဒီလိုဖြစ်ဖို့ လိုပါသေးတယ်။ အဲဒီအချိန်မှာ လူတွေကို ရာဇဝတ်ကောင်တွေလို့ပဲ ထင်ကြမှာပါ၊ ဘာလို့လဲဆိုတော့ စုဆောင်းသူတွေက သူတို့ရဲ့ ပိုက်ဆံအားလုံးကို NFTမှာ သုံးလိုက်ပြီး အဲဒါတွေက တန်ဖိုးမရှိတော့ပါဘူး။ ဒီပိုက်ဆံတွေနဲ့ တည်ထောင်သူတွေက ဘာလုပ်မှာလဲ။ ပြန်ပေးမှာလား။ သူတို့ပဲ သုံးပစ်လိုက်မှာလား။
ဒါ့အပြင် NFTလောကရဲ့ ကျင့်ဝတ်ရှိတဲ့ မှောင်ခိုဖြစ်တဲ့ ဂရေးနေရာမှာဆိုရင်လည်း လူလိမ်တွေအကြောင်း သိနေပေမယ့်လည်း ဆုံရှုံးမှုတွေဖြစ်နေဆဲ ဖြစ်တဲ့ NFTလိမ်လည်မှုတွေ ရှိနေဆဲပါပဲ။ ဒါကြောင့်မလို့ အဆက်အသွယ်မပြတ်အောင်နေပါ။ ကိုယ်နိုင်သလောက် ပညာပေးဆွေးနွေးမှုတွေ လုပ်ပါ။ ကိုယ်အရှုံးခံနိုင်တဲ့ ပမာဏထက်ပိုပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု မလုပ်ပါနဲ့။
သတင်းအရင်းအမြစ်: Coindesk
ဘာသာပြန်သူ: Ko Myat Minn Kyaw
❄️❄️❄️❄️❄️❄️❄️
3. ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ အဆိုအမိန့် | 
